آیا تا‌به‌حال چیزی درباره‌ي شیر هواگیری خوانده و یا شنیده‌اید؟ شیر هواگیری که در بازار با نام Air vent valve نیز شناخته می‌شود، جزو قطعات پرکاربرد در بخش‌های مختلف صنایع است و اهمیت آن از این نظر است که نقش انتقال سیستم‌های لوله‌کشی و یا بخار آب را بر عهده دارد. در این مطلب ما قصد داریم تا به‌طور کامل به شیر هواگیری بپردازیم، پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
شیر هواگیری چیست؟
در سیستم‌های گرمایشی اغلب تغییرات دمایی به وجود می‌آید و طی این تغییرات انواع واکنش‌های شیمیایی، گازی ایجاد می‌شود که به‌مرور می‌تواند باعث خوردگی لوله‌ها، سوراخ شدن لوله و رسوب گرفتن در سیستم شود. درنتیجه، برای جلوگیری از این آسیب‌ها باید قطعه‌ای وجود داشته باشد که از خرابی لوله‌ها جلوگیری کند. این کار بر عهده‌ی شیر هواگیری است.
به‌عبارت‌دیگر، عمدتاً در سیستم‌های آب و فاضلاب احتمال جمع شدن هوا در بخشی از سیستم وجود دارد که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند کاهش راندمان، تغییر مقدار فشار، افزایش مقدار خوردگی لوله‌های فلزی، افت قدرت پمپ و غیره شود. با استفاده از شیر هواگیری، هوای اضافی داخل سیستم را تخلیه می‌کنند.
هوا چگونه وارد سیستم سیال مایع می‌شود؟
عوامل و فاکتورهای زیادی وجود دارد که می‌توانند باعث ورود هوا و گاز به داخل سیال مایع شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل در خروجی‌های بویلر و دیگ‌های بخار است. زمانی که گرما به لوله‌های مجاور وارد می‌شود به دلیل دمای بالای داخل دیگ ذرات بخار تشکیل می‌شود.
طرز کار شیر هواگیری به چه صورت است؟
همان‌طور که خواندید زمانی که حباب و گازی در اثر تغییرات دمایی در درون لوله‌ها به وجود می‌آیند و باعث انباشت هوا می‌شوند، باید تخلیه شوند. برای این کار از شیر هواگیری استفاده می‌شود. درون محفظه‌ي شیر هواگیری یک شناور وجود دارد. این شناور در حالت عادی در جای خود قرار دارد اما هنگامی‌که هوا در لوله و پشت شناور انباشته می‌شود و زیاد می‌شود، شناور کنار رفته و باعث خارج شدن هوا و بخار می‌شود.
کاربرد شیر هواگیری چیست؟
متداول‌ترین کاربردهای شیر هواگیری عبارت‌اند از:
- دستگاه گرم‌کننده آب
- تخلیه هوای مخزن آب در حال پر شدن
- بالای مخزن فشار
- دستگاه تصفیه هوا
- تخلیه هوای مخزن یا خطوط لوله‌های در حال خالی شدن
- سیستم‌های دیگ آب گرم و خورشیدی
- تانک فشار
- تجهیزات تأمین آب گرم و سرد
- تخلیه هوای حبس شده در زمان بهره‌برداری و استفاده از خطوط لوله
انواع شیرهای هواگیری کدامند؟
انواع شیرهای هواگیری عبارت‌اند از:
شیر هواگیری تک روزنه
جنس شیر هواگیری تک روزنه اغلب از آهن، فولاد و یا چدن است و مقاومت زیادی در برابر مواد شیمیایی و زنگ‌زدگی دارد. این نوع شیر هواگیری یک مدل کوچک دارد و یک مدل بزرگ. مدل کوچک در بخش‌هایی از لوله که امکان تجمع هوا در آن‌ها بیشتر است نصب می‌شود. نقش شیر هواگیری تک روزنه به این صورت است که با استفاده از یک شناور کوچک که در اندازه‌ی آب مشخصی شناور است، محل عبور آب را می‌بندد و با فشار به سمت پایین، روزنه را لبریز کرده و هوا را تخلیه می‌نماید. این روزنه‌ی کوچک قطری در حدود ۱۰ میلی‌متر دارد و جنس شناور درون آن اغلب از فولاد ضدزنگ با روکش پلاستیکی است. مدل تک روزنه بزرگ برای تخلیه کردن هوای انباشته‌شده‌ای که در زمان پر کردن خطوط لوله خالی و یا وارد شدن هوا برای تخلیه خطوط لوله ایجاد می‌شود، مورداستفاده قرار می‌گیرد. البته که علاوه بر مورد بالا، مدل بزرگ شیر هواگیری تک روزنه برای پدیده ضربه قوچ نیز قابل‌استفاده است.
شیر هواگیری دو روزنه
نحوه‌ي کار شیر هواگیری دو روزنه، ترکیبی است از شیر هواگیری تک روزنه کوچک و بزرگ که عموماً قطری در حدود ۲۰۰ میلی‌متر دارد و دو نوع مختلف دارد تک محفظه و دو محفظه.
شیر هواگیری دیسکی
شیر هواگیری دیسکی در اندازه‌ای بزرگ‌تر تولید می‌شود و به‌طورمعمول قطر آن در حدود ۲۵۰ میلی‌متر است و به‌صورت تک محفظه و روزنه بزرگ عرضه می‌شود. لازم به ذکر است که در این شیرها به‌جای شناور از یک دیسک در محل عبور هوا استفاده می‌شود.
شیر هواگیری اتوماتیک
شیر هواگیری اتوماتیک یک شناور در داخل محفظه خود دارد. در حالت عادی زمانی که بخار یا هوا جمع نشده باشد، این شناور در جای خود قرار می‌گیرد، اما به‌محض اینکه بخار داغ در لوله و پشت شناور زیاد شود و تجمع پیدا کند شناور کنار می‌رود و بخار داغ خارج می‌شود. زمانی که تمام بخار داغ داخل سیستم به بیرون هدایت شود شناور مجدد به‌جای خود بازمی‌گردد. اگر شناور بنا به دلایلی در قسمتی گیر کند و نتواند به‌جای اصلی خود برگردد، دو حالت به وجود می‌آید؛ یا آب داخل لوله هم به همراه بخار خارج می‌شود و یا حالت دوم این است که جلوی مسیر خروج بخار را می‌گیرد و باعث می‌شود بخار در لوله‌ها باقی بماند. شیرهای هواگیری اتوماتیک عمدتاً برای استفاده روی کلکتورهای دارای دبی سنج کاربرد دارند تا با خروج گاز به‌صورت اتوماتیک مانع انجام کار سیستم نشوند.
شیر هواگیری دستی
شیر هواگیری دستی دو نوع دارد. نوع اول به‌صورت ولومی باز و بسته می‌شود و نوع دوم با کمک گرفتن از ابزاری مانند پیچ گوشتی مخصوص باز و بسته و تنظیم می‌شود. شیرهای هواگیری ولومی برای استفاده کاربران بهینه‌تر هستند زیرا شیرهای هواگیری به دفعات کم و بافاصله زمانی طولانی‌مدت باز و بسته می‌شوند. اما استفاده از هر دو مدل با توجه به سیستم لوله‌کشی و دیگر شرایط مانعی ندارد. در برخی از شیرهای هواگیری دستی که در کلکتورها استفاده می‌شوند به دلیل عدم وجود فضای کافی برای باز و بسته کردن شیر هواگیری به‌وسیله‌ی پیچ گوشتی، از قطعه‌ای با پوشش پلاستیکی در کنار شیر استفاده می‌شود که درواقع کار پیچ گوشتی را انجام می‌دهد و در برابر فشار و دمای بالا مقاومت بالایی دارد.
علاوه بر دسته‌بندی‌های بالا شیرهای هواگیری از نظر نوع جنس به دو دسته‌ي چدنی و برنجی تقسیم می‌شوند.
نحوه نصب شیر هواگیری به چه صورت است؟
برای طراحی شیر هواگیری، دو نوع لوله‌کشی وجود دارد. در نوع اول لوله‌ها به‌صورت نزولی با شیب ملایم و رو به زیاد شدن نصب می‌شوند. در نوع دوم لوله‌ها به‌صورت صعودی با شیب ملایم رو به کم‌تر شدن نصب می‌شوند. بهطورکلی در هر دو نوع از این لوله‌کشی‌ها، چنانچه طول لوله‌ها زیاد باشد، عموماً شیر هواگیری را در نوک مسیر قرار می‌دهد. بهتر است در هر ۶۰۰ متر یک شیر هواگیری نصب شود.
علاوه بر موارد بالا، در هنگام نصب و نگهداری شیر هواگیری باید نکاتی را رعایت کرد. اول اینکه قبل از بهره‌برداری از خط لوله باید از تمیزی آن اطمینان حاصل کنید. دوم اینکه بهتر است شیرهای هواگیری را برای عملکرد بهتر به‌صورت عمودی و تراز روی شیر قطع و وصل نصب کنید. در آخر اینکه برای بالا بردن کارایی شیر هواگیری باید یک عدد صافی بین شیر کشویی و شیر هوا قرار دهید و هر شش ماه یک‌بار به شیر هواگیری سر بزنید تا از عملکرد درست آن مطمئن شوید.
محل نصب شیر هواگیری کجا است؟
بهطورکلی بهترین مکان برای نصب شیر هواگیری بخش‌هایی است که بیشترین ارتفاع را دارند، زیرا این‌گونه شیر تخلیه هوا بهتر می‌تواند هوای اضافی داخل لوله‌ها را تخلیه کند.
اما علاوه بر نورد بالا برای مشخص کردن محل نصب شیر هواگیری باید به موارد زیر نیز توجه کنید:
- شیر هواگیری باید حتماً در مکانی دور از نور مستقیم نصب شود.
- شیر هواگیری باید دور از محل آلودگی و گردوغبار نصب شود.
- شیر هواگیری باید در مکانی سرپوشیده قرار گیرد تا امکان یخ زدن شیرها وجود نداشته باشد.
